صرفه‎‌جویی‌های کوچکِ خانگی، اثری بزرگ و گسترده دارد

به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای البرز، شوک‌هایی مانند کاهش بارش‌ها، از بین رفتن یخچال‌های طبیعی و ناپایداری‌های اقلیمی می‌توانند دسترسی آب را ناگهانی و محلی به‌شدت محدود کنند؛ گزارش‌ها حاکی است که مناطق گسترده‌ای از دنیا در سال‌های اخیر دچار شرایط هیدرولوژیکی «غیرطبیعی» شده‌اند که ترکیب آن با الگوهای کشاورزی و صنعتی فشار را افزایش می‌دهد.

در این زمینه، صرفه‌جویی آب در مصرف خانگی، اگرچه از نظر سهم کلی برداشت‌ها درصد کوچکتری دارد،  همچنان مؤثر و ضروری است: مطالعات و برنامه‌های مداخله‌ای نشان می‌دهند که اصلاح رفتار مصرف‌کنندگان، نصب تجهیزات کم‌مصرف و رفع نشتی‌ها می‌تواند مصرف آب خانگی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد؛ برای مثال برنامه‌های استانداردسازی و برچسب‌گذاری در برخی کشورها (مثل برنامه WaterSense آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده) خانه‌هایی را توصیف می‌کنند که تا حدود ۳۰ درصد یا بیشتر کمتر از ساختمان‌های استاندارد آب مصرف می‌کنند و در پایان سال برای یک خانوار متوسط صرفه‌جویی قابل‌توجهِ حجمی و هزینه‌ای فراهم می‌آورند.

دلیلِ اهمیتِ صرفه‌جویی خانگی چندوجهی است: اول، کاهش مصرف خانگی فشار بر شبکه‌های آب‌رسانی و منابع محلی را کم می‌کند و در زمانِ وقوع بحران‌های موقت (مثل خشکسالی‌های فصلی یا کاهش روان‌آب‌ها) به حفظ تامین آبِ ضروری کمک می‌کند؛ دوم، صرفه‌جویی خانگی اغلب مقرون‌به‌صرفه است و بازده اقتصادی و اجتماعی سریع‌تری نسبت به برخی پروژه‌های زیرساختی حجیم دارد؛ سوم، تغییر رفتار در مصرف خانگی می‌تواند اثرات اجتماعی و فرهنگی ایجاد کند که پذیرش سیاست‌های بزرگ‌تر مدیریت تقاضا و بازچرخانی آب را تسهیل کند.

منابع علمی و گزارش‌های سیاست‌گذاری این پیام را تأیید می‌کنند و نمونه‌هایی از کاهش ملموس مصرف با مداخلات رفتاری و فنی را مستند کرده‌اند.

مقابله با بحران آب در ۲۰۲۵ نیازمند ترکیبی از سیاست‌های عرضه‌محور (مثل مدیریت منابع آب، حفاظت از مخازن و کاهش برداشت‌های غیراستوار) و اقدامات تقاضا-محور است؛ در گروه دوم، صرفه‌جویی خانگی؛ هرچند نسبت به کشاورزی سهم کوچکتری در برداشت‌ها دارد، یک ابزار مؤثر، سریع‌الاجرا و مقرون‌به‌صرفه است که در کنار اقدامات بزرگ‌تر می‌تواند به افزایش تاب‌آوری آبِ جوامع کمک کند.

آمار و اعداد استفاده شده در این یادداشت از منابع زیر استخراج شده است:

UN World Water Development Report 2025

UN-Water - Water Facts & Figures (January 2025)

FAO AQUASTAT- Global Water Withdrawals Overview-2024

نگارنده: نسترن کیوان‌پور